Nang Hoạt Dịch Khớp Vai

    Nang hoạt dịch khớp vai

    Có thể bạn đã từng gặp hoặc từng nghe về u nang bao hoạt dịch cổ tay hoặc nang bao hoạt dịch khoeo của khớp gối. Đó là hai loại nang hoạt dịch phổ biến nhất trên cơ thể con người. Về lý thuyết, mọi khớp hoạt dịch của cơ thể đều có thể xuất hiện nang bao hoạt dịch tuy nhiên, thực tế chỉ gặp ở 1 số ít các khớp như cổ tay, gối, vai, …. Nang bao hoạt dịch khớp vai không phổ biến như khớp cổ tay hay khớp gối nhưng nó có những đặc điểm khác biệt khá thú vị lien quan đến vấn đề chẩn đoán và điều trị. Bài viết này giới thiệu những điểm lý thú đó của nang bao hoạt dịch khớp vai. Trân trọng!

    Tại sao lại có nang bao hoạt dịch khớp?

    Cấu trúc cơ bản của các khớp hoạt dịch (khớp háng, gối, vai, khuỷu, cổ tay, …) có thể tạm coi là có hai phần cơ bản: phần màng hoạt dịch trong cùng, đóng vai trò quan trọng trong tiết hoạt dịch khớp và các lớp xơ của bao khớp. Vì một lý do nào đó như chấn thương, bệnh lý (thoái hoá khớp) hay do bất thường giải phẫu mà lớp bao xơ của khớp xuất hiện điểm yếu hay thiếu hụt, có thể tạm gọi là rách, từ đó lớp màng hoạt dịch của khớp thoát vị ra ngoài, dịch khớp tràn vào làm căng đầy túi thoát vị và hình thành cấu trúc nang, có thể sờ thấy trên lâm sàng như ở các khớp nông như khớp gối hay cổ tay. Thông thường, các nang này có thể coi là lành tính, không gây triệu chứng như đau hay các khó chịu khác. Một số trường hợp đặc biệt có thể gây khó chịu khi quá to làm hạn chế vận động khớp, đau do nang quá căng, xấu về mặt thẩm mỹ thì có thể cân nhắc phẫu thuật để cắt bỏ nang và phục hồi bao xơ của khớp.
    Đặc điểm của nang hoạt dịch khớp vai
    Về giải phẫu, khớp vai là khớp có biên độ vận động lớn, bao khớp rộng và lỏng lẻo, được hỗ trợ thêm bởi hệ thống gân của các cơ vận động khớp vai xung quanh. Có nhiều loại nang khác nhau của khớp vai tuy nhiên trong nội dung bài viết này chỉ đề cập đến nang hoạt dịch khớp vai. Khác với cơ chế hình thành của các nang hoạt dịch khớp nói trên, sự hình thành của nang hoạt dịch khớp vai thường gắn liền với tổn thương của 1 cấu trúc giải phẫu quan trọng trong khớp vai, đó là sụn viền (labrum), do đó các nang hoạt dịch khớp vai thường được gọi là nang cạnh sụn viền (paralabrum cyst). Sụn viền là 1 cấu trúc giải phẫu quan trọng, dính liền với chu vi của ổ chảo khớp vai, có vai trò quan trọng trong làm vững khớp vai (có thể Nang hoạt dịch khớp vaitham khảo thêm bài viết về tổn thương sụn viền khớp vai trên trang web theo đường link: http://dungbacsy.com/page.aspx?page_code=Admin.Research.Addsub.Edit&ContentItemID=10613&sub=view&ds=1392&do=884. Các nang hoạt dịch khớp vai thường hình thành trên cơ sở tổn thương chỗ bám của sụn viền vào xương, tạo nên khe hở để chất hoạt dịch tràn vào hình thành nên nang hoạt dịch. Ở các vị trí trên và sau, các cấu trúc xơ thường liên tục với các gân của chóp xoay, bám vào chỏm xương cánh tay nên các nang hoạt dịch có thể hình thành dễ dàng hơn mà không cần phải có tổn thương bao xơ của khớp. Như vậy có thể thấy sự khác biệt so với các nang hoạt dịch của các khớp khác là: thứ nhất là không có tình trạng thoát vị của màng hoạt dịch và thứ hai là có thể không có tình trạng tổn thương bao xơ của khớp.
    Về lâm sàng, khác với các nang của các khớp khác, nang hoạt dịch khớp vai không sờ thấy do có rất nhiều lớp cơ xung quanh khớp vai. Bên cạnh đó, do sự hình thành nang  gần như nằm dưới các gân chóp xoay và liên quan đến tổn thương sụn viền nên các nang hoạt dịch khớp vai dễ gây các triệu chứng lâm sàng hơn như đau, hạn chế vận động khớp vai và cá biệt, có trường hợp nang hoạt dịch phía sau trên khớp vai gây chèn ép vào thần kinh trên vai dẫn đến tình trạng teo cơ và các triệu chứng đau do chèn ép thần kinh. Tuỳ theo vị trí mà nang hoạt dịch có thể gây các chèn ép khác nhau trong đó có hai vị trí hay gặp nhất và trong thực tiễn lâm sàng chúng tôi đã điều trị đó là: Nang ở vị trí sau trên do tổn thương sụn viền sau, gây chèn ép vào thần kinh trên vai, gây đau và teo các cơ phía sau trên khớp vai và nang ở vị trí phía trên do tổn thương sụn viền trước trên (tổn thương SLAP), chèn ép vào gân chóp xoay, gây đau và hạn chế vận động vai. Ngoài ra trên y văn đã thông báo trường hợp nang hoạt dịch trước dưới khớp vai gây chèn ép vào bó mạch thần kinh cánh tay ở vùng nách.
    Về chẩn đoán, do không sờ thấy nên thường bệnh nhân nang hoạt dịch khớp vai đến khám vì các triệu chứng do nang và tình trạng rách sụn viền gây ra như đau, hạn chế vận động. Việc xác định chẩn đoán thường dựa vào phim chụp cộng hưởng từ khớp vai, tốt nhất nếu có thể là chụp phim có tiêm thuốc đối quang từ vào khớp.
    Về điều trị, khác với các nang của các khớp khác, chỉ định can thiệp nang hoạt dịch khớp vai khá rộng rãi nhất là khi đã có triệu chứng. Việc can thiệp điều trị ngoài việc giải phóng sự chèn ép của nang thì thường kèm theo sửa chữa tổn thương sụn viền để tránh tái phát. Hiện nay, các can thiệp này thường được thực hiện qua nội soi khớp vai cho phép xác định chẩn đoán, sửa chữa các tổn thương sụn viền dễ dàng đồng thời có thể thực hiện việc giải phóng áp lực trong nang. Hơn nữa, can thiệp nội soi nhẹ nhàng, hậu phẫu tương đối đơn giản, can thiệp ít xâm lấn nên ít ảnh hưởng đến chức năng khớp vai về sau.
    Tóm lại, nang hoạt dịch khớp vai không thường gặp, tuy nhiên lại hay gây những phiền toái thực sự trên lâm sàng đồng thời những đặc điểm về cơ chế hình thành, triệu chứng lâm sàng, chẩn đoán và cách thức điều trị là những yếu tố khá thú vị của tổn thương này.
    TS Trần Trung Dũng (tổng hợp)
    (Xin gửi tặng bài viết cho em N.)

    About the Author Trị Quản

    Popular posts