Có hai lý giải cho sự hình thành xương Fabella, 1 là fabella đóng vai trò như 1 xương vừng thực sự, tham gia vào quá trình vận động của gân, có tác dụng định hướng chuyển động gân và giảm ma sát khi gân chuyển động. Giả thuyết thứ hai được coi là có yếu tố gen vì tần suất gặp trong quần thể từ 10 đến 30% cá thể. Giả thuyết này cho rằng có sự hình thành xương fabella từ trong thời kỳ bào thai tuy nhiên sau đó có xảy ra sự canxi hoá để có thể phát hiện trên x quang hay không còn tuỳ theo cá thể. Và giả thuyết này được ủng hộ bởi vì dựa trên các nghiên cứu về mô học thấy rằng fabella có 3 hình thái cấu trúc khác nhau, đó là cấu trúc xương, cấu trúc sợi và cấu trúc sụn sợi.
Về lâm sàng, fabella được mô tả trong y văn có liên quan đến 1 số tình trạng lâm sàng như hội chứng fabella (fabella syndrome) hay fabella chondromalacia hoặc các triệu chứng chèn ép thần kinh mác chung hay còn được mô tả gãy xương fabella. Về vai trò, fabella có liên quan đến dây chằng fabella mác ở các cá thể có fabella tuy nhiên không khẳng định được mối liên quan thực sự về mặt vai trò với các dây chằng bên của khớp gối.
Tóm lại, xương fabella gặp trên lâm sàng với tần suất không lớn, dễ bị nhầm lẫn với tổn thương trong thoái hoá khớp hoặc u sụn màng hoạt dịch. Về chức năng, chưa thật sự khẳng định được rõ ràng tuy nhiên, có vẻ như vai trò của nó không hoàn toàn giống 1 xương vừng đơn thuần nên có liên quan đến nhiều tình trạng lâm sàng khác nhau được nhắc đến trong y văn.
TS Trần Trung Dũng (tổng hợp, từ Hồng Kông)
